Gəzməli  yerlər- Budapeşt

1. Parlamento Binası

Peştede, Dunay Çayı sahilində yerləşən Parlament Binası, 1885-1902 illəri arasında inşa edilmişdir. Macarıstan Milli Məclisinin iclaslarına ev sahibliyi edən görkəmli quruluş, din və dövlət işləri arasında tarazlığı əks etməsi üçün Müqəddəs Ştefan Bazilikası ilə eyni hündürlükdə qurulub.

Bəzəklərində 40 kiloqram qızıl istifadə edildiyi Neo-Qotik binanın 18 min kvadratmetrlik sahəsinin böyük qismini örtən 691 otağını 233 heykəl bəzəyir. Bir hissəsini rəhbərli turlara qoşularaq səfər edəcəyiniz binanın ən cəlbedici hissələrini Korint stili sütunları, bəzəkli bəzəmələri, tavan boyaları ilə kral xəzinəsi və Macarların Xristianlığı qəbul sonra papa tərəfindən göndərilən xaç yaradır.

2. Zincir Körpü

Şəhərin iki yaxası arasında keçid etməsinə imkan verən ilk əlaqə nöqtəsi mövqeyindəki Zəncirli Körpü, Klark Adam və Szechenyi Istvan meydanları arasında 1840-1849 illəri arasında inşa edilmişdir. Dizaynını İngilis Uilyam Klarkın, tikinti prosesinə isə Şotland Alim Klarkın oynadığı körpü, II. Dünya Müharibəsində ağır zədə alanda 1949 ilə qədər davam edən yeni istehsal prosesinə daxil olmuşdur.

Memarlıq xüsusiyyətləri baxımından Thames Çayı üzərindəki Marlow Körpüsünə bənzər formanın hər iki taydakı girişini təsiredici aslan heykəlləri bəzəyir. Zaman içərisində inşasını üzərinə götürən mühəndislə bağlı əfsanələrin yaranmasına səbəb olan bu heykəllər başqa, körpünün təqdim etdiyi şəhər mənzərəsi da görülməyə dəyər.

3. Balıkçı Tabyası (Fisherman’s Bastion)

Budapeşt görüləcək yerlər siyahısına almağı haqq edən bir digər tarixi tikili Qala Təpəsində yer alan Balıqçı İstehkamıdır. Şəhərdə Neo-Qotik memarlıqdan izlər daşıyan strukturların ən yaxşılarından sayılan istehkam, 1899-1905-ci illər arasında Memar Frigyes Schulek himayəsi altında inşa edilmişdir.

Matthias Kilsəsinin dərhal arxasında olan istehkam, forma baxımından bir qala xatırlatsa da istehsalındakı yeganə məqsəd şəhərə estetik dəyər qatır. 896-ci ildə Karpat Hövzəsinə gələn Macar xalqlarının liderlərini təmsil etməsi üçün quruluşa 7 qüllə əlavə olunmuşdur. Bu qüllələrdə yerləşən və ümumi uzunluqları 140 metr olan eyvanlar, qonaqlarına şəhərin qarşı yaxası ilə Dunay Çayının füsunkar mənzərəsini seyr etmək imkanı verir. İstehkamının ən üst tərəfinə aşağıda qeyd etdiyim giriş haqqı ödənərək çıxmaq mümkündür.

4. Böyük Market

3 mərtəbəli Böyük Market, memarlığı və özünəməxsus şəraiti şəhərdə görülməsi lazım olan yerlərin başında gəlir. 15 Fevral 1897-ci ildə şəhərdə açılan 5 bazar sahəsinin ən böyüyü mövqeyindəki kompleksin giriş dəfə, ət qəlyanaltısı və ferma məhsullarının satışının keçirildiyi dəzgahlara ayrılmışdır. İkinci mərtəbədəki ekspozisiyalar isə əl istehsalı məhsullara, hədiyyə əşyalarına və geyim üzərinə sıxlaşmışdır. Zirzəmi qatında ziyarətçiləri balıq xalçanın yanaşı Asiyaya xas ləzzətlərin satışının keçirildiyi bir dükan və kiçik bir supermarket gözləyir.

İçərisindən qədimdən bir kanal ötən bazar yeri, II. Dünya Müharibəsi zamanında xeyli zərər görüb. Ancaq 1990-cı illərdə həyata keçirilən bərpa işləri nəticəsində yenidən istifadə oluna biləcək hala gətirilmişdir. Hətta bu işlər zamanı metal sənətkarlığı ilə göz dolduran damına toxunulmamışdır.

5. Széchenyi Termal Hamamı

Suyu iki müxtəlif mənbədən təmin olunan Szchenyi Termal Hamamı, Avropanın ən böyük tibbi hamamı mövqeyindədir. Tərkibində 3-ü açıq, 15-i bağlı ümumilikdə 18 termal hovuzu saxlayan hamam kompleksi, Memar Gyözö Cziglerin dizaynına sadiq qalaraq 1909-1914-ci illər arasında inşa edilmişdir.

Xidmətə düşməsinin ardından 1927 və 1999-ci illərdə genişləndirmə və modernləşdirmə işlərinin aparıldığı mineral bulaqların əsas binası da tək başına görülməyə dəyər xüsusiyyətdədir. Təbii yollarla qızındıqları üçün kompleksin açıq hovuzları il boyu xidmət verə bilir. Üzgüçülük məqsədli istifadə edilən ortadakı hovuzun su temperaturu 27, dayaz Macəra Hovuzu 33, üçüncüsü isə 38°-yə sabitlənir. Termal mənbələrindən çıxan suyu sulfat, florida, kalsium, maqnezium baxımından zəngin olan hamamın oynaq və əzələ ağrılarının müalicəsini təsdiqedici xüsusiyyəti var.

6.Dunay Sahilindəki Ayaqqabılar

Budapeşt görüləcək yerlər siyahınıza almağınızı təklif edəcəyəm son məkan, 2005-ci ildə Macar heykəltəraşı Gyula Pauerin yaxın dostu Can Togay ilə birlikdə yaratdıqları Dunay Sahilindəki Ayaqqabılardır. Budapeşt Parlament Binasının Dunay nazir qismində yer alan və 60 cüt dəmir ayaqqabıdan ibarət olan əsərdir. 1944-1945 illəri arasında Alman əsgərləri tərəfindən öldürülən Budapeşteli Yəhudiləri simvollaşdırır. Hər bir cüt ayaqqabı hazırlanarkən, 1940 illərdə istifadə edilən modellər əsas götürülmüşdür. Çiçək buraxmayın və ya şam yandırmağın adət halına gəldiyi abidə xüsusilə axşam saatlarında çox parlaq bir görünüşə qovuşur.

7.Şeyx Zayed Məscidi

Tikinti prosesində aralarında Türkiyənin də olduğu 9 ölkənin töhfə verdiyi Şeyx Zayed Məscidi, (Sheikh Zayed Grand Mosque) Mussafah və Maqta körpüləri arasındakı bir təpədə yerləşir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin banisi olan və 2004-ci ildə vəfat edən keçmiş dövlət başçısının xatirəsinə inşa edilən Şeyx Zayed Məscidi memarlıq xüsusiyyətləri və əzəməti görə səyyahların Abu Dhabi görüləcək yerlər siyahılarından yer alır. Məsciddə gör arasında İznik çiniləri, dünyanın ən böyük əl toxuması xalçası diqqət çəkir.

8. Qasr al-Hosn

Ağ Qala və ya Qədim Qala kimi də tanınan Qasr al-hosn, Birinci Prospekt üzərində yer alır. İlk olaraq 1761-ci ildə bölgədəki yeganə şirin su quyusunu müdafiə etmək üçün gözətçi qülləsi kimi inşa edilən hərbi quruluş, 1793-də regionu idarə edən şeyxin əmri ilə qala halına gətirilmişdir. Ai Dhabinin ilk quruluşu adını daşıyan qala, hazırda Mədəniyyət Nazirliyi olaraq istifadə edilir və 3-13 Fevral tarixləri arasında təşkil olunan festival müddətində xalqa açılır.

9. Heritage Kəndi

Marina Mall yaxınlığında, ənənəvi vahə kənd üslubunda inşa edilmiş Heritage Village, şəhərə gələn səyyahlara əmirliyin keçmişini tanımaq imkanı verir. Açıq hava muzeyində qəhvədanlarda qəhvə bişirilən düşərgə atəşi, keçi tükündən düzəldilmiş çadır, falaj suvarma sistemi kimi çöl həyatına dair elementlər görmək mümkündür. Sənətkarların ənənəvi əl bacarıqlarını nümayiş etdirdikləri sahələrin yerləşdiyi muzeydə qurudulmuş ot, əl istehsalı sabunlar ala bir dükan var.

10. Yas Adası

Şəhər mərkəzindən maşınla 30 dəqiqə içərisinə çata Yas Adası (Yas Island), 2006-ci ildəki inkişaf etdirmək layihəsi çərçivəsində əyləncə və mübadilə bölgəsinə çevirilmişdir. 2018-ci ildə başa çatdırılması planlaşdırılan bu proses içərisində adaya kafe və restoranların başqa, mübadilə mərkəzi, su parkı, Formula 1 eniş zolağı və marina inşa edilmişdir. 5 ulduzlu lüks otellərin xidmət göstərdiyi adada həmçinin Üçün Warner Bros, Ferrari kimi dünyaca məşhur brendlərin əyləncə mərkəzləri fəaliyyət göstərir.

11. Ferrari dünyası Abu Dhabi

Ferrari markasını daşıyan ilk və tək əyləncə parkı olan Ferrari World Abu Dhabi, Yas Adası üzərində yerləşir. İnşasına 2007-ci ildə başlanan və tikintisi zamanı Eyfel Qülləsində edilənin 2 qatı qədər polada ehtiyac duyulan sürət mövzulu park, 2010-ci ildə ziyarətə açılıb. Xüsusilə sürət həvəskarlarının və mühərrik idman növlərinə maraq göstərənlərin axın etdiyi parkın 86 min kvadratmetr sahə içərisində ailələrə və yeniyetmələrə xüsusi çox sayda oyuncaqlar var.

12. Yas Waterworld

Su-maqnetik su sürüşkəni-ı və interaktiv sürət qatarı kimi ilkinləri saxlayan Yas Waterworld, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin ilk su parkı adını daşıyır. Adından da anlaya ki, şəhərin ən önəmli cazibə mərkəzi olan Yas Adası üzərində fəaliyyət göstərən əyləncə parkı 2013-ci ildə açılmışdır. 15 futbol sahəsi böyüklüyündəki ərazisində cəmdə 45 növ kaydırak-a, alətə və müxtəlif tip oyuncaqlara ev sahibliyi edən kompleks ailələrin yanaşı, adrenalin həvəskarları üçün də maraqlı bir yerdir.

13. Emirates Milli Avto muzeyi

Avtomobil səyyahlarının Abu Dhabi görüləcək yerlər siyahılarında mütləq yer verdikləri Milli Avtomobil Muzeyi (Emirates National Eto Muzey), Liwa Vahəsinə gedən magistral üzərində yer alır. Şəhərin 45 kilometr kənardakı bir binada xidmət göstərən muzeydə əmirlik ailəsində Şeyx Həməd Bin Həmdan Al Nahyana məxsus 200 texnika nümayiş olunur. Qurşağının rəngləriylə rənglənmiş, qızılla örtülmüş vasitələrin olduğu sərgi içərisində dünyanın ən böyük yük maşınını da görə bilərsiniz.

13. Buda qalası

Buda Qala ilk dəfə 1265-ci ildə tikilmişdir, ilk növbədə, tarixi toxuculuq və dekorasiya səbəbindən Budapeştdə səfər edənlərin yerləri siyahısının birinci yerlərdəndir. Ancaq bugünkü Barok arxitekturası üslubunda 1749-1769-cu illərdə yenidən qurulmuşdur.

Keçmişdə bir kral sarayı olaraq istifadə edilən qala, indi şəhərin əhəmiyyətli muzeylərinə ev sahibliyi edir. Mədəniyyət obyektləri arasında Macarıstan Hərbi Tarixi 28 min ədəd ən böyük kolleksiyası ilə ən maraqlıdır və yaxın ətrafdakı musiqi muzeyləridir.

14. Aziz Stefan Bazilikası

Parlament binasına qədər 96 metr yüksəklikdə qüllə sayəsində şəhərin ən yüksək binası adlanan Saint Stefan Bazilikası 1851-ci ildə tikilməyə başlandı. 1868-ci ildə qübbəsinin dağılması səbəbindən tikilən bazilika yalnız 1906-cı ildə başa çatdı.

15. Gellért Təpəsi

1046-cı ildə paganlara qarşı mübarizə edərkən və şimal-şərq yamacında dəfn edildiyi Gellért Hill, qonaqlarına tarixi önlüklər və panoramik şəhər mənzərələri ilə yerləri ziyarət etmək imkanı verir.

Bu yerlərin başında Elizabeth Körpüsünü seyr edən Saint Gellért abidəsi yerləşir. Tepede yerləşən və yaxınlarda yenilənən qala, qonaqlar asanlıqla dekorasiya edə biləcək şəkildə, 1850-1854-cü illərdə Habsburglar Dynasty tərəfindən şəhərin nəzarətini sıxlaşdırmaq üçün inşa edilmişdir.

16. Qəhrəmanlar Meydanı

Yerli adı Hösök Tere ilə olan Qəhrəmanlar Meydanı, 1895-ci ildə Macarıstanın Avropaya gedişinin 1000 illik yubileyi şərəfinə inşa edildi. 1932-ci ildə Milenium Anıtı’nın ortasında mövcud adın ortasında, meydanın bütün rəsmi qeyd etmələrin 1896-cı ildən bəri açılış mərasimi keçirildiyi şəhər həyatı üçün əhəmiyyətli bir nöqtəyə gəldi. Əslində, sovetlərə qarşı üsyanın lideri Imre Nağanın cənazəsi 250 min Budapeşt plitəsinin iştirakı ilə yenidən keçirildi.

17. Andrássy út küçəsi

Şəhər Parkı ilə şəhər mərkəzi arasındakı nəqliyyat rahatlığı üçün 1872 və 1885-ci illər arasında inşa edilmiş Andrássy út Küçəsi, geniş strukturu və ətrafı dükan və yaşıl sahələrdən ötrü Budapeşt şanzelizasiyası kimi tanınır.

Kahramanlar Meydanında sona çatan şık bulvar yeni şəhər planının ən mühüm hissəsi olaraq açıldı. Bu səbəbdən nəqliyyat vasitəsinin trafikinə bağlanmış yolda və dəmir yolu xəttinin yaradılmasına dair fikir bir tunel açılmışdır. 1896-cı ildə qəbul edilən bu layihə sayəsində Budapeşt qitə Avropada metro xətti ilə ilk şəhər adını qazandı. Opera binası və Terrorizm Muzeyi kimi mədəni yerlər, eləcə də zaman keçdikcə dəfələrlə dəyişdirilmiş saytlarda alıcıların maraqlarını cəlb edəcək dükanlar var.

18. Vaci Utca küçəsi

Vasitə trafikinə bağlanan Vaci Utca Prospektində çoxlu kafe və restoran, eləcə də alış-veriş yerləri var. 18-ci əsrdən bəri istifadə edilən alış-veriş mərkəzlərinin əksəriyyəti uzun müddətdir butiklər olmuşdur. Şəhərin turizm maraqlarının artması, klassik suvenirlər, t-shirt, kupa və maqnit kimi satış mağazalarında öz yerini tərk etdi.

19.Terror Evi Muzeyi

Andrássy út Bulvarda, 2002-ci ildən bəri səfər edən Terror Evi, yalnız Budapeşt xalqı üçün deyil, bütün Macarıstanın əzab verməsi üçün faşist və sovet işğalları haqqında təəccüblü məlumatları ehtiva edir.

Bu binanın muzey üçün seçilməsinin əsas səbəbi olaraq hər iki dövrdə yerli əhalinin inşası sorğu-sual olunduğu, işgəncə verildiyi və icra edildiyi göstərilir. Səfər zamanı məhbusların tutulduğu hüceyrələrin yeraltı labirintlərini araşdırmaq üçün muzeyin ilk solisti olan ikinci mərtəbədə Nazi işğal dövrlərinə bölünür.

20.Dohany Sokağı Sinagogu

Vyana memarı Lüdviq Försterin nəzarəti altında, 1854-1859-cu illər arasında Avropanın ən böyük şəhəri olan Dohany Sokağı Sinaqosu 1854-1859-cu illərdə inşa edilmişdir.

Dizayndakı Bizans, Gotik və Romantik üslubların dini quruluşunun xarici görünüşü daha aydın görünüşə malikdir və Frigyes Fsezl’in imzasının içərisində çox rəngli və gözəl bir atmosfer var.

Sinaqoqun ən əhəmiyyətli hissələri, kilsələrdə görülə biləcək böyük bir həşərat olduğu, keçmişdə Sionist hərəkatın lideri Theodor Herzl və Yəhudi əsgərləri, Dünya Savaşı I. Macarıstan adına döyüşdə öldürülən Qəhrəmanlar Məbədi olan Yəhudi Muzeyidir. Vaxtınız varsa, Raul Wallenberg Memorial Parkını da görməyinizi məsləhət görürəm.