Saraybosna gəzməli yerlər

1. Başçarşı

Sarayevo gəziləcək yerlər Siyahımızın ilk sırasındakı Başçarşı (Baščaršija), Saraybosna’nın tarixi mərkəzi olaraq bilinir. 15-ci əsrdə inşa edilmiş olan və Osmanlı bazarında olaraq adlandırılan yerdə bir çox əhəmiyyətli Osmanlı əsəri var. Dövr dövr müxtəlif hücumlara məruz qalan bazar 19. əsrdə meyana gələn yanğın nəticəsində orijinallığının itirmiş və kiçilmiş olsa da hələ də şəhərin ən əhəmiyyətli nöqtəsidir.

Milijacka Çayının şimalında iştirak edən Başçarşı, uzunca bir müddət Saraybosna’nın kommersiya mərkəzi olaraq da qəbul edilmiş olsa da 13. əsrdə Venesiya və digər koloniya birliklərinin Saraybosna’ya gəlməsi nəticəsində ticarətin pis istiqamətdə təsir olmasından ötəri zaman zaman əhəmiyyətini itirmişdir. Məşhur səyyah Övliya Çələbi Başçarşı ilə əlaqədar bunları yazmışdır: “Başçarşı’da 1080 dükan var. Bu mağazalar gözəllik simvoludur və təsir edici Çarşı’nın özü də bir plana görə inşa edilmişdir. ”

2. Sebil

Başçarsı girişində yerləşən Sebil (Sebil), şəhərin simvolik strukturlarından biridir. Daşdan hazırlanan fəvvarə və cənazə, gözəl Osmanlı əsəridir. Şəhərin yeri görüşmə məntəqəsidir və ətrafı oturmaq və istirahət, bir şey içmək üçün ideal bir yerdir.

1753-cü ildə Mehmet Paşanın inşa etdiyi fəvvarənin yeri sərnişinlərə və təmiz suyun ehtiyacını qarşılamaq üçün 1891-ci ildə dəyişdirildi. Müharibə zamanı zərər görən Sebil, 2006-cı ildə edilən yeniləmə işləri ilə yenidən insanların məmuniyyətini qazandı.

3. Gazi Hüsrev Bey məscidi

1530-cu ildə tikilən Qazi Hüsrev Bey Məscidi (Begova dzamija), şəhərin ən əhəmiyyətli məscidlərindən biridir. Məscidin adını çəkən Bosniyalı Sancak bəy Qazi Hüsrev bəy tərəfindən tikilmiş binanın minarəsi 47 metr, qübbəsi isə 26 metr yüksəklikdədir. Mimar Sinan tərəfindən etdirilən məscid şəhərin ən işlək nöqtəsi olan Başçarşı’da yerləşir.

Bosniya müharibəsində serblərin hədəfi olan Qazi Hüsrev Bey Məscidi 1996-cı ildə xarici yardımlarla yeniləndi. Restorasiya işləri Səudiyyə Ərəbistanı tərəfindən maliyyələşdirilib və Osmanlı arxitekturasına sadiqdir. Xüsusilə dini bayramlarda burada atmosfer unikaldır. Qazi Hüsrev bəyin məzarı, şəhərin ən əhəmiyyətli dini quruluşu olan Qazi Hüsrev bəy məscidində də görünə bilər.

4. Ümid Tuneli

Ümid Tüneli (Sarajevski ratı), Sarayevoda bir müharibədə mühüm rol oynayan bir tuneldir. Burada Bosniya və Sarayevo arasındakı əlaqələr yaradılıb, ərzaq, narkotik və sursat problemləri yaranmışdı.

Tunelin tikintisi prezident İzzetbegoviçin və idarə heyətinin qərarı ilə başlandı. 1993-cü ildə başlayan tunel işi 4 ay davam etdi və 800 m tunel inşa edildi. Əsgərlər və vətəndaşlar 1.6 metr yüksəklikdə tunelin altında bir yerdə çalışdılar. Hava limanı ilə Butmir şəhəri arasında olan tunel məşqçilər tərəfindən dəstəkləndi. Müharibə dövründə yaralılar və xəstələr də bu tuneldən keçirildi. Bir sözlə, müharibə dövründə mühasirəyə alınan şəhər bu tunel sayəsində saxlanılıb.

5. Latin Körpüsü

Milijacka körpüsündəki Latın Körpüsü (Latinska ćuprija) şəhərin mühüm strukturlarından biridir. “Sadə bir axan çay” və şəhərin simvollarından biri olan bina, Osmanlı körpüsüdür.

Latın Körpüsünü düşündüyünüz zaman ağla gələn ilk şey, Dünya Döyüşünün başlanğıcı hesab edilən Frans Ferdinand’ın Avstriya Dükü sui-qəsdidir. Ferdinand, həyat yoldaşı ilə birlikdə şəhərə gələn Latın Körpüsündə öldürüldü. 1541-ci ildə inşa edilən körpü, 1791-ci ildə bir fəlakət selindən sonra yeniləndi. Köprünün trafikinə görə, yalnız materikdən ayrılan hissələr daha sonra əlavə olunur.

6. Hünkar məscidi

Hünkar Məscidi (Fatih Məscidi, İmperator Məscidi, Careva Dzamija) şəhərin digər məşhur şəhəridir. XV əsrdə inşa edilən binanın tarixi bir neçə dəfə zədələnmiş, lakin yeniləmə işləri ilə gündəmə gəlmişdir. İkinci Dünya müharibəsi və Sarayevo müharibə günlərinin ən nüfuzlu quruluşlarından biridir, lakin onlar hələ də dayanırlar.

7. Saraybosna Muzeyi

2004-cü ildə açılan Sarayevo Muzeyi (Gradski Muzej, Brusa Bezistan), şəhər mərkəzində iki böyük, iki kiçik kubbeli binada yerləşib. Bursa Bezisteni olaraq bilinən bu tarixi bina, 1551-ci ildə Rüstəm Paşa tərəfindən tikilmişdir. Muzey kolleksiyasında sikkələr, kostyumlar, məzar daşları, müxtəlif dekorasiyalar və bəzəklər daxildir. Muzey də 1878 – 1918 – ci illərdə Avstriya – Macarıstan dövründə təsvir edilmişdir.

8. Bosna Hersek Ulusal Muzeyi

1888-ci ildə qurulan Bosniya və Herseqovina Milli Muzeyi (Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine), bölgədəki ən qədim muzey olduğu da qeyd edilir. Arxeologiya, etnologiya, təbiət elmləri və kitabxana istəkləri istiqamətində qurulan Bosniya Herseqovina Milli Muzeyində yerləşdirilir.

Şəhərin ən məşhur yerlərindən biri olan Bosniya və Herseqovina Milli Muzeyi müharibə zamanı zədələnmiş yerdir. Avstriya – Macarıstan dövründə inşa edilmiş dörd muzeyə malik olan muzey daimi sərgilər və müvəqqəti sərgilər kimi dəyərləndirilməlidir. Heykəltəraşlıq, zərgərlik, silah, mozaika, köhnə yazı nümunələrinin görülə biləcəyi muzeyin girişində bir arkeologiya bölməsi var.

9. Milli Kitabxana

Milli Kitabxana (Köhnə Belediye Binası, Tarixi Şərq Kitabxanası, Vijecnica), Sarayevoda inzibati bir binada inşa edilən və daha sonra kitabxanaya çevrilən bir binadır. 19-cu əsrin sonlarında inşa edilən binanın 1949-cu ildə Milli Kitabxanasına çevrilmişdir.

10. Morica Han

Morica Khan, Saraybosna’daki tek engelliler günüdür. 1551-ci ildə tikilmiş olan han, 1697-ci ildə fəlakətli yanğından sonra təmir edilmiş və həmin dövrdə hazırkı vəziyyəti ələ keçirmişdir. Başçarş’taki Morica Khan, Gazi Hüsrev Bey Vakfı tarafından yaptırılmıştır. Həm də təxminən 300 qonaq və 70 atı ev sahibliyi etmək üçün kervansaray kimi qəbul edilən Evliya Çələbi tərəfindən Morika yazmalarında da var.

11. Svrzo’nun Evi

Osmanlı dövründə Sarayevoda inşa edilən Svrzo’nun Evi (Svrzina Kuca) tipik bir 17-ci əsr müsəlman ailəsinin həyatını təsvir edir. Haremlik salamandığımız evin və atmosferin çox müvəffəqiyyətli olduğuna diqqət çəkən evdə yaradılır.

12. Bakırcılar bazarı

Saraybosna’daki ən qədim və ən məşhur küçələrdən biri olan Mis Bazaar (Kazandziluk), 15-ci əsrdən etibarən mis və alüminium emalı ilə tanınır. Əvvəlcə ehtiyaclarına uyğun olaraq çeşidlənən məhsullar zamanla daha estetik gözləmələrlə formalaşdı. Bu gün Bakırcılar Çarşısı’ndaki metal emalının bu filiallarından adını alaraq, ziyarət etmək və ziyarət etmək üçün bir yerdir.

13. Ali Paşa məscidi

XVI əsrdə Budin Beylerbeyi və Əli Paşa tərəfindən tikilmiş Əli Paşa məscidi (Alipašina džamija) klassik Osmanlı arxitekturası ilə tikilmişdir və dövrün ən yaxşı mimari nümunələrindən biridir. Şüşə bir çox qəbirlər var. Əli Paşa burada 1557-ci ildə dəfn edildi. Türbədə Abdullah bəyin Oğlu Behçet və Saleh Sümbülün qəbirləri görülə bilər.

14. Saat qülləsi

17-ci əsrdə qurulan Saat Qülləsi (Sahat Kula) 30 metr yüksəklikdədir və Qazi Hüsrev bəy məscidinin yanında yerləşir. Saat Qülləsi 17-ci əsrdə Evliya Çələbi tərəfindən ilk dəfə qeyd olundu. Saat mexanizmi Londondan gətirildi. Saraybosna Saat Qülləsini başqalarından fərqləndirən ən əsas xüsusiyyətdir. Qüllə namaz vaxtlarını göstərir. Bundan əlavə, takviminizin dünyadakı ay təqviminə görə fəaliyyət göstərən yeganə təqvim olduğu düşünülür.

15. Saraybosna Katedrali

1889-cu ildə inşa edilən Saraybosna Katedrali (İsa’nın Yüksək Ürək Yubiley Katedrali, Cathedral Srba Isusova) Parisdəki Notre Dame Katedralindən ilhamlandı və Sarayevonun müxtəlif dinlərə olan tolerantlığına sübutdur. Şəhərdə Katolikizm mərkəzi hesab edilən kilsənin digər adı İsa Məsihin Ürəyidir.

16. Köhnə Ortodoks Kilsəsi və Muzeyi

Köhnə Ortodoks Kilsəsi və Muzeyi (Stara pravoslavna crkva u Sarajevu) şəhərin ən əhəmiyyətli kilsələrindən biridir. Tarixi boyunca bir neçə dəfə yanğına səbəb olan binanın tikintisinin tarixi dəqiq deyil. Kilisenin varlığı ilk dəfə 16-cı əsrdə Osmanlı əsərlərində xatırlanır. Ancaq kilsənin bundan çox əvvəl inşa etdiyi düşünülür.

17. Gazi Hüsrev Bəy Mədrəsəsi

XVI əsrdə inşa edilmiş Qazi Hüsrev bəy Medresesi (Kurşunlu Medresesi, Gazi Hüsrev-Bey (Kurşumli) Mədrəsəsi), şəhərdəki əhəmiyyətli Osmanlı əsərlərindən biridir. Osmanlı dövründə məktəb olaraq istifadə edilən bir məktəb həyət, bir keçid və bir hovuz var. Şagirdlərin sinif otağına girdikdən sonra  dərsliklərini görə bilərsiniz.

18. Alifakovac Müsəlman qəbirstanlığı

Alifakovac Müsəlman Qəbiristanlığı şəhərin məşhur qəbiristanlığıdır. Miliçak çayı üzərində yerləşən Alifakovac bölgəsi bu qəbiristanlıq üçün məşhurdur. Bu təpənin ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, Sarayevonun məşhur lideri Əliyə İzzət Bəkoviç və 1700 şəhid məzarının olmasıdır. Bu məzarların üstündə 1993-cü il, müharibə vaxtı ölüm tarixi kimi. Sarayevoda bir çox qəbiristanlıq döyüş dövründən sonra şəhidliyə çevrilmişdir.

19. Ferhadiye məscidi

1561 və 62-ci illər arasında Bosniya Herseqovinada inşa edilən Ferhadija Məscidi (Ferhadija džamija), Budin kampaniyasına gələn Beylerbeyi Hadım Əli Paşanın bağlı olduğu “Əli Paşa Məscidi” olaraq da bilinir. 19-cu əsrin sonunda Caminin köşk, məktəb, fəvvarə və bəzəklər əlavə edildi.

Klassik Osmanlı arxitekturası ilə inşa edilən şüşə qübbəsi ən maraqlı hissəsidir. Bina içərisində edilən imtahanların sonunda tapılan dekorasiya hissələrinin fərqli dövrlər olduğu aydın olur. Ən erkən dövr XVI əsrdən etibarən qalır. Bu gün görülən hissələrin əksəriyyəti 20-ci əsrdir. Müharibə dövründə şəhid olanların türbələri şüşənin ön bağçasında görünə bilər.

20. Sırp Ortodoks Katedrali

1863-1872-ci illərdə inşa edilmiş beş qübbəli Sırp Ortodoks Katedral (Saborna crkva u Sarajevu) Bizans arxitekturası ilə inşa edilmişdir. Katedralin tikintisi Osman Paşa dövründə həyata keçirilmişdir. II. İkinci Dünya müharibəsindən sonra, Memarlıq Mühəndislik Fakültəsi – Mühəndislik fakültəsi olaraq istifadə edilən kafedral binası, o zaman memar Jovan Korka tərəfindən inşa edilmişdir.