İTALİYANIN  GÖZƏLLİKLƏRİ

İtaliya  rəsmi olaraq İtaliya Respublikası Avropanın cənubunda dövlət. Əhalisi təxminən 58 milyon nəfərdir. Etnik qruplar italyanlar – 98%, almanlar, slovenlər, albanlar, yunanlar, fransızlardır. Orta uzunömürlülük (1992-ci il üçün) kişilərdə – 74 yaş, qadınlarda – 81 yaşdır. Doğum səviyyəsi (hər 1000 nəfərə) – 2 nəfərdir. Ölüm səviyyəsi (hər 1000 nəfərə) – 10 nəfərdir.

Dövlət dili italyan dilidir. Turizm sahəsində işləyən hər kəs ingilis və fransız dillərini başa düşür. Alp dağlarının ətəklərində və Adriatik dənizi sahillərində alman dilini başa düşürlər. Sardiniya əhalisi katalon dialektində danışır.

İTALİYANIN TARİXİ

XIX əsrin I yarısında İtaliyada siyasi pərakəndəlik, hökmdarların qeyri-məhdud hakimiyyəti, katolik kilsəsinin zülmü sosial-iqtisadi inkişafı ləngidirdi. İtalyanını Lombardiya və Venesiya əyalətlərində Avstriyanın hökmranlığı, Romada papanın dünyəvi hakimiyyətinin qalması ölkənin birləşməsi yolunda ciddi maneə idi. İtaliya iqtisadi cəhətdən qabaqcıl Avropa ölkələrindən geri qalırdı.

Ölkənin iqtisadi cəhətdən ən inkişaf etmiş hissələri Sardiniya krallığına məxsus Pyemont və Avstriya hakimiyyəti altında olan Lombardiya idi. XIX əsrin 30-40-cı illərində bu vilayətlərdə sənaye çevrilişi başlanmışdı. İtaliyada ilk dəmir yolları çəkilirdi.

İtaliya öz iqtisadi inkişafına görə dünyanın aparıcı sənaye dövlətlərinin “böyük yeddiliyini” qapayır. Adambaşına ÜDM göstəricisi İtaliyada 39900 dollardır (nominal). Avropada iqtisadi cəhətdən dördüncü, dünyada isə 7-ci ən böyük ölkə İtaliyadır. Dünyada ilk 10 ən böyük məhzul ixracatçısından biri də İtaliyadır. Burada həyat səviyyəsi hətta ABŞ, Almaniya və s. ölkələrdən də bəzi sahələrdə üstündür. Ən çox şərab ixrac edən, ən böyük turizm regionlarından olan, dünyada 4-cü ən böyük qızıl-valyuta ehtiyatı olan İtaliya Avropada 5-ci ən böyük avtomobil istehsalçısıdır.

İtaliya 300 min kvadrat kilometr ərazidə yerləşən iri döv­lətdir və bu göstəriciyə görə Qərbi Avropada yalnız Fran­sadan, İspaniyadan və Almaniyadan geri qalır. İtaliya əha­lisinin sayı 58 milyon nəfərdir. Onların 94%-i ital­yanlar­dır. Əslən İtaliyadan olanların 20 milyondan çoxu xa­ricdə yaşayır (əsasən ABŞ-da, Fransada, AFR-də və Argen­tinada). İtaliya faydalı qazıntı sarıdan kasıb dövlətlər sırasındadır. Ona görə də ölkə yanacaq idxalından, sənaye və kənd təsərrüfatı xammalının, meşə mate­rial­larının idxalından kifayət qədər güclü asılılıqda qalır, emal­edici sənaye isə əsasən idxal olunan xammalla işləyir. İta­liyanın iqtisadi-coğrafi vəziyyəti – Aralıq dənizi hövzəsinin mərkəzi (Avropanın cənubu, Apennin yarımadası və ona bitişik olan adalar, bu adaların iriləri – Siciliya və Sar­diniya) – hələ qədimdən Avropa ölkələri ilə, həmçinin Yaxın Şərq və Şimali Afrika ölkələri ilə xarici iqtisadi əla­qə­lərin inkişafına şərait yaradırdı. Bundan başqa, Şimal və Cənub arasında tarixən təşəkkül tapmış regional müxtəlifliklə şərtlənən italyan modelinin spe­si­fikliyi ölkənin xarici əlaqələrinin inkişaf etdirilməsini və möh­kəm­ləndirilməsini diktə edir.

İkinci dünya müharibəsindən sonra İtaliya iqti­sa­diyyatı çox möhkəmləndi. Ölkə dünya bazarında bərqərar oldu və kök saldı. Kapitalın yığılma sürətinə görə İtaliya yalnız Yaponiyadan geri qalırdı. Müharibədən sonrakı dövr­də İtaliya ÜDM-in orta illik artım sürətinə və əmək məhzu­l­darlığına görə Qərbi Avropanın aparıcı ölkələri arasında ikinci (AFR-dən sonra), bütün Qərb dünyasında dördüncü idi. Bununla yanaşı, tarixi, siyasi və sosial xarakterli bir sıra səbəblər iqtisadi inkişaf prosesini sən­gidirdi. Ona görə də iqtisadiyyatın inkişaf dinamikası isteh­salın yüksək inkişaf sürəti və iqtisadi enişlərin, staq­na­siyaların növbələnməsi ilə xarakterizə olunurdu. XX əs­rin axırıncı onilliyində və XXI əsrin əvvəlində ölkə üçün ÜDM-in kifayət qədər stabil inkişaf templəri xarakterikdir.

BAYRAM VƏ İSTİRAHƏT GÜNLƏRİ

6 yanvar, pasxa bazar ertəsi, 25

İyul və avqustda bir çox firmalar işi dayandırır və tətilə bağlanırlar. Həmçinin, milad bayramı və yeni ildə də. Aprel – faşizmdən qurtuluş günü, 1 May – əmək günü, 2 İyun – respublika elan olunması günü (Romada paradla keçir), 15 Avqust – Uspeniye (ferraqosto), 1 Noyabr- bütün müqəddəslərin günü, 5 Noyabr, 25 Dekabr – milad (adətən evdə yaxın və qohumların əhatəsində keçirilən ən sevimli bayramdır).  Bundan başqa hər bir kənd və şəhər öz müqəddəsinin ad gününü qeyd edir; Roma – Petr, Milan – Amvrosiy, Turin – İoann və s.

Öz tarixiliyi və ilkləri ilə seçilən İtaliya haqqında müəyyən qədər məlumat verdim. Bu tarixi şəhərin gözəlliklərini görməyi  sizədə tövsiyə edirəm.