Son illərdə turizmin təşkili işi qloballaşaraq sırf beynəlxalq fəaliyyət dairəsinə daxil olmuşdur. Bu səbəbdən də turizmin təşkili işi dünya əhalisinin bir-birinə yaxınlaşmasına təminat yaradan bir sahə olmaqla yanaşı, o həm də milyonlarla insanların sosial və iqtisadi problemlərinin ödənilməsinə yardımçı olan böyük fəaliyyət sahəsinə çevrilmişdir. Eyni zamanda turizmin inkişaf etdirilməsi nəticəsində yeni iş yerləri yaranmışdır. Alimlərin apardıqları tədqiqatlara görə hal-hazırda dünya üzrə turizm sahəsində çalışanların sayı 192 milyon nəfərə çatmışdır. Turizmin qloballaşması onun iqtisadi və sosialmədəni əhəmiyyəti ilə bağlıdır.
Eyni zamanda iqtisadi və sosial-mədəni cəhətdən geridə qalmış ölkələrdə turizmin inkişafının səviyyəsi də çox aşağıdır. Bu baxımdan Afrika ölkələrində mövcud olan mədəni-iqtisadi gerilik 700 milyon əhalisi olan bu qitədə turizmin zəif inkişafına səbəb olur. Elə buna görə də beynəlxalq aləmdən Afrika ərazisinə turizm səfərinə gələn əhalinin sayı ildə 19 milyon nəfərə çatır. Afrika ölkələrində turizmin zəif inkişafının bir səbəbi də bu ərazilərdə qeyri-siyasi sabitliyin mövcud olmasıdır. Afrikanın bir çox dövlətləri tez-tez bir-biri ilə müharibələr aparırlar. Dünya əhalisi isə daxili münaqişələr və müharibələr olan ərazilərə turizm səfərinə getməkdən imtina edir.

Digər tərəfdən insanlar indiyə qədər bəşəriyyətin diqqətini özünə cəlb edən müqəddəs yerləri də görməyə can atır, həmin yerlərdə möhtəşəm tarixi abidələri görmək istəyirlər. Məsələn, hələ e. ə. III minillikdə dünyanın mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan Misirin tarixi yerləri ilə tanış olmaq bu gün hər kəs üçün çox maraqlıdır. Dünyanın yeddi möcüzəsindən biri hesab olunan qədim Misir ehramları, (мясялян, е.я. 2600 илдя Хеопс ещрамы вя с.) həmin ehramların birinin qarşısında ucaldılmış «Sfinks» heykəli bir çox tarixi hadisələrin, elmi biliklərin açarıdır. Misirdə e. ə. III minillikdə bürokrat monarxiya quruluşuna rəhbərlik edən bütün fironların tarixi xatirələri bu abidələrdə cəmlənmişdir. Ehramları görməyə gələnlər fironlara həsr olunmuş maraqlı miflərlə üzləşir, onların qəbirlərindən aşkar olunmuş qiymətli əşyalara baxırlar. Eyni zamanda hələ də müasir elm tərəfindən hazırlanma texnologiyası tam məlum olmayan mumiyalar haqqında maraqlı məlumatlar eşidirlər. Ekskursovodlar Misir fironlarını Günəş allahı Ranın övladları kimi təqdim edirlər. Qədim Misir miflərində fironların Ranın övladları kimi təqdim olunması əslində onların hakimiyyətlərini ilahiləşdirmək xarakteri daşımışdır. Miflərin birində deyilir ki, Günəş allahı Ra firon II Ramzesə demişdir: «Sən mənim oğlumsan. Mən sənə ilahi hakimiyyət verdim ki, onu idarə edəsən». Qədim dövrdə Misirdə inşa olunan piramidaların tikinti texnologiyası da turistlərin heyrətinə səbəb olur. Bu еhramların divar daşlarının hər birinin ağırlığı 3 tona yaxındır. Qədim Misir sənətkarları bu daşları 150 metr hündürlüyə qaldıra bilmişlər. Qeyd olunan bu abidələr beynəlxalq turizmin inkişafına təsir göstərə bilən çox maraqlı faktorlardır. Elə bu abidələrə dünyada olan maraq hesabına 1995-ci ildə Misirə gələn beynəlxalq turistlərin sayı 4 milyona çatmışdır. 1997-ci ildə isə bu ölkəyə gələn turistlərin sayı 13 faiz artmışdır. 1998-ci ildə Misirin xarici turizmdən əldə etdiyi gəlirin həcmi 3 milyard 838 milyon ABŞ dolları olmuşdur. Turizmin inkişafına görə dünyada 40 qabaqcıl ölkələr sırasında Misir 27-ci yerdə dayanır. Misirin timsalında qeyd olunan iqtisadi göstəricilər beynəlxalq turizmin hər bir ölkənin iqtisadi inkişafına hansı dərəcədə təsir etməsini görmək mümkündür. Bu fakt bir daha sübut edir ki, dünya iqtisadiyyatının inkişafında turizmin böyük rolu vardır. Elə ölkələr vardır ki, onların milli gəlirinin xeyli hissəsi turizm sənayesindən, turizm işinin təşkilindən əldə olunur.

Beynəlxalq turizm bir sıra konkret funksiyaları yerinə yetirir. Onlar əsasən aşağıdakı funksiyalardan ibarətdir:
1. Beynəlxalq turizm ölkəyə xarici valyuta qazandırmaq funksiyasını yerinə yetirir.
2. Turizmin xidmət şəbəkələrinin genişləndirilməsinə təkan verir. Bunun da nəticəsində yerli əhali üçün yeni iş yerlərinin yaradılmasına səbəb olur.
3. Ölkədə məşğulluğun sahələriни və istiqamətlərini genişləndirir.
Turizmin əsas funksiyalarına nəzər yetirərkən görürük ki, bu sosial-mədəni sahədən hər bir ölkə faydalanır. Turizmdən faydalanma əmsalı isə çox böyükdür. Birinci növbədə turizmə qoyulan sərmayələr hesabına və ondan əldə olunan gəlirlə yeni müəssisələr yaradılır. Yeni müəssisələrin yaradılması isə bütün dünyanın əsas və bir nömrəli problemi olan işsizliyin azalmasına yardımçı olur. Digər tərəfdən ölkənin büdcəsinə turizmdən əlavə gəlir daxil olur və bunun da hesabına dövlət büdcəsindən maliyyə-ləşən təşkilatların əmək haqları artır, təqaüdlər və s. çoxalır. Əgər turizm səfərlərində olan insanların sayına nəzər yetirsək görərik ki, onların sayı milyonlardır. Bu milyonlarla insanın isə gündəlik tələbatı ödənilməlidir. Təbii ki, bu tələbatı ödəmək üçün ölkə bazarının çeşidini genişləndirmək lazım gəlir. Faktiki olaraq turistlərin sayının ölkə miqyasında artması yeni bazarlar yaradır. Bu da ölkə əhalisinin istehsal etdiyi məhsulun satışını artırmaqla, onun istehsal həcminin artırılmasına da şərait yaradır. Turistlər kommunal obyektlərin lazımi səviyyəsinə də xüsusi diqqət yetirirlər. Bu obyektlər beynəlxalq standartlara uyğun təşkil edilmədikdə həmin ölkənin turist təşkilatları minlərlə müştərilərini itirməyə məhkum olur. Buna görə də beynəlxalq turizmin sərtlərinə əməl edilərək onun infrastrukturuna, xidmət sahələrinin modernləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Hər bir turist öz ölkəsinə qayıdarkən ilk növbədə turizm xidmətləri sırasında kommunal xidmətləri xüsusi olaraq qeyd edirlər. Sözsüz ki, yaxşı xidmət turizm təşkilatının reytinqini daha da artırır və onun müştərilərinin sayının çoxalmasına səbəb olur.
Ən maraqlısı odur ki, xidmət sahələrinin keyfiyyət və həcmi artdıqca yeni ixtisas və texnologiyalara da tələbat çoxalır. Bu cəhət də ölkə daxilində bir sıra sosial problemlərin həllinə təkan verir. İnsanlar yeni iş yerləri ilə təmin olunurlar. Qeyd etmək lazımdır ki, aparılan сосиоложи tədqiqatlara görə hal-hazırda dünya turizm müəssisələrində çalışanların sayı 192 milyon nəfəri ötüb keçmişdir. Yəni dünyanın 192 milyon nəfər insanı, təkcə turizm işinin təşkili hesabına yeni iş yerləri ilə təmin olunmuşlar. Bu da dünya miqyasında işlə təmin olunan əhalinin təxminən 8 faizini təşkil edir. Dünyaya 532 milyard ABŞ dolları həcmində turizm məhsulları ixrac olunur. Bu məhsullar avtomobil sənayesinə, kimyəvi məhsullar istehsalına, ərzaq məhsullarının istehsalına və s. sahələrə aiddir. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, müasir dövrdə turizmin illik artım tempi 7 faizdən çoxdur. Bildirilir ki, 2020-ci ildə 2000-ci ilə nisbətən turizm səyahətinə çıxanların sayı 2,2 dəfə artacaqdır. Belə ki, aparılan proqnozlara görə həmin ildə turizm səfərlərində iştirak edəcək insanların sayı 1 milyard 561 milyon nəfərə çatacaqdır. Turizmdən gələn gəlirin miqdarı isə bütün dünya üzrə qeyd olunan ildə тягрибян 2 trilyon dollara qədər yüksələcəkdir. Lakin, qeyd etmək lazımdır ki, beynəlxalq turizm dünyada heç də bərabər templə inkişaf etmir. Belə ki, hər bir ölkənin özünəməxsus olan turizm potensialı vardır.
Bu baxımdan Azərbaycan Respublikasının həm iqtisadi tempinin artımı, həm də təbii-coğrafi quruluşu burada beynəlxalq turizmin inkişafı üçün əlverişli şəraitin olduğunu sübut edir. Torpaqlarımızın ən zəngin və mənzərəli yerlərinin Ermənistan tərəfindən işğal olunmasına baxmayaraq ölkənin turizm sahəsinin inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi turizmin beynəlxalq miqyasda inkişaf etdirilməsi üçün ayrıayrı inkişaf etmiş dövlətlərlə iş birliyi yaradır вя Azərbaycanda turizmin inkişafına təsir etmək məqsədi ilə sərmayələrin cəlb olunmasına çalışır. Artıq turizmin ölkəmizdə inkişafı üçün bir çox dünya dövlətləri ilə müqavilələr bağlanmışdır. Bу эцн бeynəlxalq bazarda turizm təşkilatları arasında güclü rəqabət mövcuddur. Elə dövlətlər var ki, onların sosial-iqtisadi mövcudluğu yalnız turizmin təşkilinin səviyyəsindən asılı olduğundan bu rəqabətin önündə getməyə çalışırlar. Belə ölkələrdən Tailandın, Kiprin, Malayziyanın və başqalarının adını çəkmək olar. Təbii ki, turizm işinin təşkili sahəsində yüksək peşəkarlığa nail olmuş belə ölkələrlə rəqabət aparmaq gənc Azərbaycan dövləti üçün çox çətindir. Ancaq buna baxmayaraq Azərbaycan Respublikasında da turizm işinin təşkili sahəsində bir sıra nailiyyətlər əldə edilmişdir. Xüsusilə, вахты иля ölkədə Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin yaradılması və turizm işinin 18 aprel 2001-ci ildə bu nazirliyə həvalə edilməsi bu sahədə müsbət nəticələr əldə edilməsinə səbəb olmuşdur. Həmin Nazirliyin səyi nəticəsində Azərbaycan 2001-ci il oktyabr ayının 14-də Seulda keçirilən Ümumdünya Turizm Təşkilatının XIV beynəlxalq yığıncağında iştirak etmiş və bu təşkilata üzv qəbul olmuşdur. Həmin təşkilat vasitəsilə beynəlxalq turizmə inteqrasiya olmaq imkanı əldə etmişdir. Eyni zamanda beynəlxalq səviyyədə turizm xidmətlərini yaxşılaşdırmaq və inkişaf etdirmək üçün ölkə prezidentinin fərmanı ilə «Turist-ekskursiya xidmətlərinin sertifikatlaşdırması» haqqında sənəd qəbul edilmişdir. Həmin sənəddə mehmanxana və onun xidmət funksiyasına bərabər olan müəssisələrin qarşısında xüsusi tələblər qoyulmuşdur. Bu tələblər əsasən göstərilən turist xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsindən ibarətdir.

Böyük Britaniyan və Norveç hökumətləri İspaniyadan bu ölkələrə gələn səyahətçilər üçün karantin tətbiq edilməsini qərara alandan sonra İspaniya iqtisadiyyatının hərəkətverici qüvvəsi olan turizm sektorunun perspektivləri pisləşməkdədir. Beləliklə, turizm sənayesində 750 min və aviasiya sektorunda 900 minə yaxın işçi öz iş yerlərini itirmək təhlükəsi ilə üzləşir.

Gezmeli.az xəbər verir ki, bu hesablamalar Beynəlxalq Hava Nəqliyyatı Assosiasiyası (IATA) və İspaniya Turizm Assosiasiyası (Exceltur) tərəfindən aparılıb. Fransa və Almaniya kimi Avropa ölkələrinin öz vətəndaşlarına İspaniyaya getməməyi məsləhət görməsi və karantin nəticəsində vəziyyət daha da gərginləşə bilər. Ümumdünya Turizm və Səyahətlər Şurasının (WTTC) hesablamalarına görə, İspaniyada itirilmiş iş yerlərinin sayı 2,3 milyona çatacaq.

İspaniyanın turizm sektorunda əmindirlər ki, bəzi “hay-küyçülər” ölkənin reputasiyasına ziyan vururlar. İspaniya Sahibkar Təşkilatları Konfederasiyası (CEOE) bu böhranın yumşaldılması üzrə təxirəsalınmaz tədbirlər görülməsi üçün ölkə hökumətini dərhal “idarələrarası işçi qrup” yaratmağa çağırır.

İspaniyada ümumi daxili məhsulun 13 faizi turizm sənayesi hesabına yaranır, məşğulluğun da təxminən 13 faizi bu sahənin payına düşür. İspaniyanın turizm sektorunun əsas bazarı Birləşmiş Krallıqdır (İspaniyaya gələn turistlərin orta hesabla hər dörd nəfərindən biri ingilisdir). Buna görə də mövsümün qızğın vaxtında karantin tətbiq edilməsi barədə qərar turizm sektoruna ciddi zərbə vurur. Dünən TUI UK və Jet2 turoperatorları bildiriblər ki, onlar Kanar və Balear adalarına reysləri ləğv edirlər. Arxipelaqda istirahət edən turistlərin 50 faizi britaniyalıdır.

IATA-nın hesablamalarına görə, İspaniyanın aviasiya sektorunda 900 min iş yerinin itirilməsi təhlükəsi yaranıb. 114 milyona yaxın sərnişinin (bu, 2019-cu il ərzində qeydiyyata alınmış sərnişinlərin ümumi sayının təqribən yarısına bərabərdir) itirilməsi nəticəsində bu sektorun gəlirləri təxminən 15 milyard avro qədər azalacaq.

IATA-nın proqnozlarına görə, bu vəziyyət ÜDM-in 55 milyard avro və ya ümumi ÜDM-in 4,41 faizi qədər azalmasına ekvivalentdir.

Yeni növ koronavirusun yayılmasına görə 2020-ci ildə beynəlxalq turizm sektorunun itkisi 320 milyard ABŞ dollarına çatıb. Bu da 2009-cu ildə iqtisadi böhran səbəbindən bu sahədə yaşanan itkidən üç dəfədən də çoxdur.

Bu barədə BMT-nin Ümumdünya Turizm Təşkilatı (UNWTO) məlumat verib.

UNWTO qeyd edir ki, koronavirus səbəbindən tətbiq edilən məhdudiyyətlər və ölkələrin, demək olar, tamamilə bağlanması nəticəsində turistlərin sayı 300 milyon azalıb.

Yanvar-may aylarında keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dünya ölkələrinə turist səfərlərinin sayı 56% azalıb. May ayında səfərlərin sayı 2019-cu ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 98% azalıb.