Asim Mollazadə: “Bunun üçün əsas yoxdur”; Elşən Mustafayev: “Azərbaycan viza verilməsi məsələsində ölkələrin siyahısına yenidən baxmalıdır”

İran tərəfdən ABŞ-ın qəzəbinə tuş gələ biləcək addım atılıb. Belə ki, bundan sonra İrana səfər edən xarici vətəndaşların xarici pasportlarına daha ştamp vurulmayacaq. Bu haqda İran DİN rəsmisi Salman Samani açıqlama verib.

“Bu məsələnin tədqiqindən və miqrasiya polisi və əlaqədar orqanlarla koordinasiyadan sonra bu qərar ölkənin bütün icazə verilən quru, dəniz və hava sərhədlərində yerinə yetirilib”, – deyə o qeyd edib. Onun sözlərinə görə, İran prezidenti Həsən Ruhaninin xarici vətəndaşların İrana giriş-çıxışı zamanı onların xarici pasportlarında möhürün vurulmamasına dair göstərişi yerinə yetirilib.

Qeyd edək ki, bu qərarın qəbuluna səbəb ABŞ-ın rəsmi Tehrana qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar və turizmi inkişaf etdirmək istəyidir. Cənub qonşumuz bu addımı əksər turistlərin İran vizası və ya ştampının onların ABŞ vizası əldə etmələrində problem yarada biləcəyi ilə bağlı narahatlığına görə atıb. Bu məsələ Azərbaycanda da bir sıra müzakirələrə səbəb olub. Azərbaycan üçün belə bir zərurətin olub-olmadığı müzakirələr sırasındadır.

Deputat Asim Mollazadə bildirdi ki, Azərbaycan buna getməməlidir: “Bunun üçün əsas da yoxdur. Ölkəmiz üçün əsas olan hüququn aliliyidir. Azərbaycan dünyada hər zaman bir məsələni gündəmə gətirməlidir ki, hüququn aliliyi bərqərar olsun, beynəlxalq təşkilatlar və ictimaiyyət işğal edilmiş ərazilərimizin azad olunmasını tələb etsin. Amma bu hələ ki yoxdur. Baxmayaraq ki, müvafiq qətnamələr qəbul olunub, ortada sənədlər var. Bunlar, sadəcə, kağız parçalarıdır. Hüququn aliliyi bərqərar olunmayana qədər hansısa bir beynəlxalq təşkilat, dünyanın nüfuzlu qüvvəsi bizə bu problemin həllində dəstək verməyəcəksə, biz onlardan hansınınsa bir-biri ilə mübarizələrinə qatılmamalıyıq”.

Beynəlxalq əlaqələr üzrə ekspert Elşən Mustafayev İranın qərarını bu cür şərh etdi: “İrana səfər edən xarici vətəndaşların xarici pasportlarına ştamp vurulmayacağı ilə bağlı verilən qərarın ölkəyə turist axınının artırılması ilə bağlı edilməsi inandırıcı deyil. Həm daxildəki mövcud rejim, həm də ABŞ İran gərginliyinin illərdir dərinləşdiyi səbəbindən ölkəyə turist marağı çox aşağıdır. Bu faktorlar aradan qalxmayana qədər istənilən vasitə bu sahədə nəticə verməyəcək. Digər tərəfdən, İran kimi yarıqapalı və müxtəlif qadağaları olan ölkəsinə kimin nə vaxt girib çıxdığını izləməyəcəyi isə inandırıcı deyil. Ümumiyyətlə, ”Şengen razılaşması“nı imzalamış dövlətlər istisna olmaqla, BMT tərəfindən tanınan bütün dövlətlər vizalı ya vizasız sərhədlərini keçən insanların pasportlarında möhürlə qeydiyyat aparır ki, bu da vacib prosedura sayılır. İranın belə bir qərarı qüvvəyə minsə belə, əminəm ki, ölkəyə daxil olan insanların ciddi qeydiyyatı aparılacaq. Son illərdə İrana mütəmadi giriş çıxış edən insanların Qərb ölkələrinə, ABŞ-a girişi zamanı müəyyən problemlər yaşanır. Həmin şəxslər xüsusi risk qrupu kimi ciddi yoxlamalara məruz qalır. Hətta bəzi hallarda təhlükəsizlik səbəbindən onların daxil olduğu ölkələrdə nəzarətə götürülməsi faktları da var. İranı belə bir addım atmağa məcbur edən səbəblərdən biri də bu ola bilər. Təbii ki, belə bir hal ABŞ-ı narahat edəcək.

Amma buna qarşı hansı reaksiyaları verəcəyini indidən təxmin etmək çətindir. Azərbaycanda da belə bir qərarın verilməsini istəyənlər varsa kökündən yanılırlar. Bu, ilk növbədə ölkəmizin milli təhlükəsizliyinə bir təhdid olar və fəsadlarının aradan qaldırılması imkansız hala çevrilər. Ona görə də inanmıram ki, belə bir qərar verilsin. Amma hesab edirəm ki, Azərbaycan viza verilməsi məsələsində ölkələrin siyahısına yenidən baxmalıdır. Viza tələb etmədiyimiz ölkələrin sayını artırmaq, sərhəddə viza verilməsini daha da genişləndirmək, eyni zamanda, bir çox ölkələr var ki, onlara viza verilməsi məsələsində proseduraları daha da ağırlaşdırmaq gündəmimizdə olmalıdır. Bu gün Azərbaycan vətəndaşı ölkədən gedib qayıdanda pasportunda müvafiq qeydiyyat aparılır. Xarici vətəndaşın pasportunda bu qeydiyyatın aparılmaması hansı məntiqə sığar? Həmçinin pasportda qeydiyyatın aparılmasında nə problem var ki, bunun edilməməsi ilə bağlı qərar olsun? Hesab edirəm ki, istər vizalı, istərsə də vizasız ölkəyə daxil olan xarici vətəndaşların bu barədə pasportlarında qeydiyyatın aparılması vacibdir”.

Azərbaycan və İran arasında siyasi və iqtisadi əlaqələr daim inkişaf edir. Əməkdaşlığın genişlənməsində Azərbaycan və İran prezidentlərinin siyasi iradəsi mühüm rol oynayır. Qarşılıqlı hörmət və dostluq, mehriban qonşuluq prinsiplərinə əsaslanan Azərbaycan-İran əlaqələri son illər sürətlə inkişaf edərək strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib. Son Azərbaycan və İran beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də uğurlu əməkdaşlıq edir və regional inkişafa öz töhfələrini verir. İki ölkə arasında iqtisadi-ticarət əlaqələri ötən dövrdə inkişaf etdirilməsi istiqamətində davamlı tədbirlər görülüb, ticarət dövriyyəsi 2018-ci ildə əvvəlki ilə nisbətən 74% artıb. Ölkələrimiz arasında qarşılıqlı investisiya qoyuluşu sahəsində də uğurlu əməkdaşlıq həyata keçirilir. Bu əməkdaşlığın nümunəsi kimi Neftçala Sənaye Məhəlləsində birgə “Xəzər” avtomobil istehsalı zavodunu göstərmək olar. Zavodda istehsal olunan avtomobillərin artıq 95%-i satılıb. Bununla yanaşı, Pirallahı Sənaye Parkında “Caspian Pharmed” birgə əczaçılıq zavodu tikiləcək. İranla əməkdaşlıq nəqliyyat-tranzit sahəsində də uğurla həyata keçirilir. Böyük əhəmiyyətə malik Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin reallaşdırılması istiqamətində mühüm irəliləyişlərə nail olunub. Belə ki, bu məqsədlə müvafiq hüququ baza yaradılıb. Azərbaycan bu layihə üzrə öz ərazisində müvafiq infrastrukturun yaradılması işini uğurla tamamlayıb. Astara-Astara dəmir yolunun tikintisi, Astaraçay çayı üzərində dəmir yolu körpüsünün inşası, Astarada (İran) tikintisi davam edən yük terminalı və məhsul anbarları Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi layihəsi çərçivəsində həyata keçirilən işlərin mühüm tərkib hissələridir.

Siyasi-iqtisadi münasibətlərlə yanaşı Azərbaycan-İran əlaqələri turizm sahəsində də yeni mərhələyə qədər qoyur. 9 oktyabr 2019-cu il tarixdə Tehranda, “İslam ölkələrinin 4-cü beynəlxalq səhiyyə konqressi” çərçivəsində “Turizm və səhiyyə turizmi sektorunda işgüzar əməkdaşlıq üzrə İran-Azərbaycan sammiti” keçiriləcək.

Sammit İslam dövlətlərinin səhiyyə turizminin inkişafı mərkəzinin, nazirliklərin, milli və beynəlxalq səhiyyə təşkilatlarının, eyni zamanda, Dövlət Turizm Agentliyinin dəstəyi ilə “My Travel MMC” turizm agentliyi tərəfindən Tehranda həyata keçiriləcək.

Sammitin əsas mövzusu İran və Azərbaycanın turizm xidməti göstərən şirkətləri arasında əməkdaşlığın müəyyən edilməsi, Azərbaycanın səhiyyə turizmi sahəsində imkanlarının və Naftalan regionunun təqdimatı, İran İslam Respublikasının tibbi turizm sahəsində imkanlarının təqdimatı, İranın və Azərbaycanın idman turizmi sektorunda imkanları ilə tanışlıq, İran və Azərbaycanın turizm təşkilatlarının və mehmanxana biznesinin turizm münasibətlərinin inkişafında rolunun yoxlanmasından ibarətdir. “İslam ölkələrinin 4-cü beynəlxalq səhiyyə konqressi” xüsusi görüşlər təyin edərək, səhiyyə turizmi, idman turizmi, tibbi avadanlıq, ənənəvi tibb və otla müalicə müxtəlif sektorlarda beynəlxalq ünsiyyətin inkişafı üçün müstəsna bir imkandır. Habelə səhiyyə turizmində fəaliyyətdə olan startaplara investisiya yatırmaq üçün imkanlar təşkil edir.